-
1 аркылыга-буйга үтү
-
2 аркылыга-буйга
нареч.1) вдоль и поперёк (пройти местность, осмотреть что)аркылыга-буйга үтәли күренә торган сирәк урман — ре́денький лесо́к, кото́рый наскво́зь прогля́дывается вдоль и поперёк
күлне аркылыга-буйга сөзеп чыгу — пройти́сь се́тью по о́зеру вдоль и поперёк
2) в длину́ и в ширину́ ( измерять что)аркылыга-буйга әллә ни зур булмаган күл — не о́чень большо́е в длину́ и в ширину́ о́зеро
3) с.-х. перекрёстным спо́собом ( засевать поле)басуны аркылыга-буйга эшкәртү — обрабо́тать по́ле перекрёстным спо́собом
аркылыга-буйга чәчү ысулы — перекрёстный спо́соб посе́ва
••- аркылыга-буйга актару
- аркылыга-буйга гизү
- аркылыга-буйга иңләү
- аркылыга-буйга йөреп чыгу
- аркылыга-буйга үтү
- аркылыга-буйга узу -
3 аркылыга-буйга иңләү
см. аркылыга-буйга айкау 1)-3) -
4 аркылыга-буйга
вдоль и поперёк -
5 аркылыга-буйга узу
-
6 аркылыга-буйга актару
см. аркылыга-буйга айкау 1), 3) -
7 аркылыга-буйга гизү
см. аркылыга-буйга айкау 1), 3) -
8 аркылыга-буйга йөреп чыгу
см. аркылыга-буйга айкау 1)-3) -
9 аркылыга-буйга айкау
1) (пешко́м) обходи́ть (обойти́, исха́живать/исходи́ть, проходи́ть/пройти́, колеси́ть, исколеси́ть) вдоль и поперёк (свою деревню, свой город, родные места, луга, улицы, парки все, поле)2) ( обычно в поисках) изла́зить (обла́зить, перела́зить прост.) вдоль и поперёк (близлежащую рощу в поисках грибов, всю ягодную полянку, все закоулки двора)3) (на лошади, в пространстве) изъе́здить (объезжа́ть/объе́здить, борозди́ть, изборозди́ть, колеси́ть, исколеси́ть) вдоль и поперёк (страну, весь мир, весь район, всю целину)4) обходи́ть (обойти́, облете́ть) вдоль и поперёк (о потрясающей вести, сенсации, сплетне и т. п.) -
10 аркылыга да, буйга да
см. аркылыга-буйга -
11 аркылы
I 1. прил.1) попере́чныйаркылы өрлек — попере́чная ба́лка
аркылы урам — попере́чная у́лица
аркылы сызыклар — попере́чные ли́нии
аркылы кисем — попере́чное сече́ние
аркылы бизәкле галстук — га́лстук с попере́чными узо́рами
2) в знач. нареч. аркылыга в попере́чинебуйга да, аркылыга да бер диярлек — почти́ одина́ково и в длину́, и в попере́чнике
3) в знач. сущ. аркылысы попере́чник, попере́чный разре́з; в попере́чнике, в попере́чном разре́зе (сече́нии)аркылысын үлчәү — изме́рить попере́чник
аркылысы да, буе да бертигез — у него́ и попере́чник, и длина́ одина́ковы; он одина́ков и в длину́, и в попере́чнике
2. нареч.чокырның аркылысы - дүрт, тирәнлеге өч метр — я́ма в попере́чнике - четы́ре, в глубину́ три ме́тра
1) обычно аркылыга поперёкбаланы диванга аркылы яткыру — уложи́ть ребёнка на дива́н поперёк
тау буйларын аркылыга сөрү — распа́хивать скло́ны гор поперёк
пыяла аркылыга ярылган — стекло́ тре́снуло поперёк
2) наперере́з ( чему)агымга аркылы йөзү — плыть наперере́з тече́нию
3) вширь; в ширину́аркылыга үлчәү — изме́рить в ширину́
елга аркылыга җәелгән — река́ разлила́сь вширь
аркылыга (аркылы) үсә башлаган шәһәр — го́род, кото́рый стал расти́ вширь
•- аркылы ату
- аркылы балта
- аркылы да торкылы
- аркылы кисеп чыгу
- аркылыга кисеп чыгу
- аркылы кисеп үтү
- аркылыга кисеп үтү
- аркылы кисү
- аркылыга кисү
- аркылы кичү
- аркылыга кичү
- аркылы пычкы
- аркылы сикерү
- аркылы ташлау
- аркылы чыгу
- аркылы чыгу урыны
- аркылы ыргыту
- аркылыга да, буйга да
- аркылыга үтү
- аркылыга узу
- аркылыга чыгу••аркылы җәелү — см. аркылыга җәелү
аркылыга җәелгән — ирон. разда́лся вширь прост. ( о толстом человеке)
аркылы сикерү — распоя́сываться/распоя́саться, разну́здываться/разнузда́ться (о самодурах, молодчиках и т. п.)
аркылы сызык — разг.; эвф. крест
аркылыга да, буйга да йөреп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1), 3)
аркылы дан буйга әйләнеп чыгу — см. аркылыга-буйга айкау 1)-4)
аркылыдан буйга үтү (узу) — см. аркылыга-буйга 1), 3)
аркылысыннан көн (көн яктысы, күрше авыл) күренә — ирон. наскво́зь вида́ть (ви́дно, просве́чивает), че́рез него́... ви́дно (вида́ть) всё; прозра́чный (слишком тонко нарезанные ломтики, прозрачная материя, очень жидкий чай и т. п.)
- аркылы төшүаркылыга үсү — см. аркылыга җәелү 1), 2)
- аркылыга җәелү
- аркылы ятканны буйга алып салмау II послелог1) через (что-л., кого-л.)урам аркылы чыгу — переходи́ть че́рез у́лицу
ишек аркылы сөйләшү — разгова́ривать че́рез дверь
кеше аркылы бирү — переда́ть че́рез тре́тьего (челове́ка)
2) сквозь (что-л., кого-л.)карасы кәгазь аркылы үткән — черни́ла прошли́ сквозь бума́гу
томан аркылы күренми — сквозь тума́н не ви́дно
халык төркеме аркылы узу — пробира́ться сквозь толпу́
канау аркылы салынган такта — доска́, поло́женная поперёк кана́вы
телефон аркылы хәбәр итү — сообщи́ть по телефо́ну
5) посре́дством (чего-л.), при посре́дстве, че́рез; чрез книжн.; путём (чего) (установить связь с кем, чем); по ли́нии (чего, чьей)чагыштыру аркылы аңлау — постига́ть посре́дством (путём) сравне́ния
-
12 аркылысы-буе
сущ.; собир.1) длина́ и ширина́, ширина́ и длина́ (комнаты, площади, какой-л. поверхности)мәйданның аркылысын-буен үлчәү — изме́рить ширину́ и длину́ пло́щади
2) длина́ и попере́чник (бревна, бруска, столба, цилиндра); в длину́ и в попере́чникеаркылысы-буе бер диярлек бүкән — чурба́н, длина́ и попере́чник кото́рого почти́ одина́ковы
•• -
13 иңләү
перех.1) простира́ться в ширь чего-л., располага́ться, охва́тывая всю ширину́күкне иңлә́п болыт килә — охва́тывая всё не́бо, идёт туча
2) занима́ть (какое-л. место, пространство)бәрәңге кыры 10 гектар җирне иңлә́п тора — карто́фельное по́ле занима́ет пло́щадь в 10 га
3) исходи́ть, объезжа́ть/объе́хатьилне аркылыга-буйга иңлә́ү — объе́хать страну́ вдоль и поперёк
4) измеря́ть/изме́рить (длину, ширину, объём и т. д.)адымлап иңлә́ү — изме́рить шага́ми
5) обступа́ть/обступи́ть, охва́тывать/охвати́ть со всех сторо́н (о деревьях, горах, строениях)беседканы төрле яктан сирень куагы иңлә́п алган — куст сире́ни охвати́л бесе́дку со всех сторо́н
6) перен. охва́тывать/охвати́ть, включа́ть в сфе́ру своего́ де́йствиязабастовкалар бөтен Россияне диярлек иңлә́п алды — забасто́вки охвати́ли почти́ всю Росси́ю
7) охва́тывать/охвати́ть кого-л.; что-л. глаза́ми, взо́ром, взгля́дом; оки́дывать что-л. (горизонт, ширину реки и т. д.)8) застила́ть, закрыва́ть, завола́кивать/заволо́чь, обвола́кивать/обволо́чь, затя́гивать/затяну́ть || завола́кивание, обвола́киваниекүкне болытлар иңлә́п алды — не́бо заволокло́ ту́чами
9) перере́зать, проходи́ть (идти, пролегать) поперёк чего-л.10) диал. охва́тывать/охвати́ть, обхва́тывать/обхвати́ть || обхва́т, охва́тагач кәүсәсен иңлә́п алу — обхвати́ть (рука́ми) ствол де́рева
-
14 йөреп чыгу
= йөреп әйләнү обой`ти́, исходи́ть, изъе́здить, исколеси́ть чтоилне аркылыга-буйга йөреп чыгу — изъе́здить всю страну́
См. также в других словарях:
иңләп — Бөтен киңлеккә каплап алып елга өстен иңләп боз ага 3. күч. рәв. ИҢЛӘП – Берәр нәрсәне тулысынча, бөтен күләменә күздән үткәрү тур. 5. Берәр җирне, урынны, илне һ. б. ш. аркылыга буйга йөреп чыгу. рәв. басулырны иңләп йөрде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иңләп-буйлап — рәв. 1. Бөтен киңлеге һәм озынлыгы буенча; иңен буен каплап, биләп 2. Бөтен җирне, урынны аркылыга буйга (йөрү тур.) … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
иңләтеп — Бөтен киңлеккә каплап алып елга өстен иңләп боз ага 3. күч. рәв. ИҢЛӘП – Берәр нәрсәне тулысынча, бөтен күләменә күздән үткәрү тур. 5. Берәр җирне, урынны, илне һ. б. ш. аркылыга буйга йөреп чыгу. рәв. басулырны иңләп йөрде … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
фанер — 1. Агачтан ярып алынган бик юка яссы пластина (матур төс бирү, тышлау өчен мебель һ. б. ш. өстенә ябыштырыла) 2. Агачның юка пластиналарын бер берсенә аркылыга буйга ябыштырып ясалган табаклы бик юка такта. с. Шундый тактадан эшләнгән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ладья — ТУРА – Манара рәв. ясалган, шахмат тактасында туры линия буенча аркылыга һәм буйга йөри ала торган фигура … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чесуча — сөйл. Киндер кебек бер аркылыга, бер буйга тукылган тыгыз ефәк тукыма. с. Шундый тукымадан тегелгән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чичүнчә — сөйл. Киндер кебек бер аркылыга, бер буйга тукылган тыгыз ефәк тукыма. с. Шундый тукымадан тегелгән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге